Νωρίς το απόγευμα του Σαββάτου, η Πλατεία Μουσχουντή ζει στιγμές...
δόξας, καθώς κάθε γωνία της έχει γεμίσει με κόσμο που ετοιμάζεται να βιώσει από κοντά την αναπαράσταση της θρυλικής πυρκαγιάς του 1917 που κατέστρεψε τη Θεσσαλονίκη. Δεξιά μου, σε απόσταση μερικών μέτρων, ο Γιώργος Τούλας, εμπνευστής της ιδέας της αναπαράστασης, ελέγχει με τους εθελοντές του 'Θεσσαλονίκη Αλλιώς' τις τελευταίες λεπτομέρειες. Όλα είναι έτοιμα. Αυτό που θα ζήσουμε τις επόμενες τέσσερις ώρες θα κατοικεί μέσα μας. Για χρόνια.Φωτογραφίες: Αναστάσης Μαυρογιάννης
'Το πρότζεκτ της Parallaxi 'Έγινε η σπίθα πυρκαγιά' δημιουργήθηκε από την ανάγκη να αντιληφθούμε την έννοια του εγκλωβισμού που έζησαν οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης εκείνες τις δραματικές 32 ώρες και να στοχαστούμε πάνω στο γεγονός με τις εικόνες και τις παραστάσεις που έχουμε σήμερα ως κάτοικοι της πόλης', αναφέρει ο Γιώργος, την ώρα που στον υπαίθριο χώρο της πλατείας, πλάι στο τείχος της πόλης, μια αφήγηση από ηθοποιούς, πλαισιωμένη από μουσικές παρεμβάσεις με αυθεντικά μουσικά κομμάτια της εποχής εκείνης, προσελκύει τα βλέμματα και τις οθόνες του πλήθους. Η φιγούρα της κυρίας Μαρίας, που ο θρύλος θέλει το τηγάνι της να ευθύνεται για την ολική καταστροφή, αυτοσαρκάζεται με επιτυχία. Το κοινό γελά.
Τον παρατηρώ να χαμογελά κι ο ίδιος. 'Είναι ένα πρότζεκτ που δουλεύουμε εδώ και 9 μήνες, με περίπου 400 άτομα και σπουδαίες συμπράξεις, καθώς εκτός από την Parallaxi, συμμετέχουν o Δήμος Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα η Αντιδημαρχία Πολιτισμού, το ΚΘΒΕ, η ΔΕΘ-Helexpo, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, ο ΟΛΘ, η ΕΥΑΘ, οι σχολές θεάτρου ΚΘΒΕ, Ανδρέας Βουτσινάς και Βασίλης Διαμαντόπουλος, το Μουσείο Φωτογραφίας, η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης, το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, η μπάντα του ΓΣΣ, η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, η Σχολή Κινηματογράφου του ΑΠΘ, η Εφορία Αρχαιoτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και το Αττικό Μετρό!', τονίζει.
Κατευθυνόμαστε στην οδό Εδέσσης, περιοχή που γλίτωσε από την πυρκαγιά, όπου οι In Flux σκηνοθετούν ένα πολυθέαμα αφήγησης της ιστορίας. 'Αυτό που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση κατά τη διάρκεια της έρευνας για το πρότζεκτ, είναι οι ανθρώπινες ιστορίες πίσω από την καταστροφή, καθώς και οι θρύλοι που έχουν μεταφερθεί μέχρι και σήμερα', εξηγεί.
Η 'πυρκαγιά' της δράσης μεταφέρεται στο Μπενσουσάν Χαν και στον νέο πολυχώρο Ύψιλον, όπου ένα pop up σινεμά από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης προβάλει, με τη μουσική συνοδεία της ΚΟΘ, τα αυθεντικά φιλμ που δείχνουν την πόλη στην πυρά. Άτομα κάθε ηλικίας παρακολουθούν με αφοσίωση αυτά που ξετυλίγονται μπροστά τους και αγγίζουν τα εκθέματα των φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Μία ακόμα υπενθύμιση για το πώς και πόσο άλλαξε η πόλη τους. 'Η πυρκαγιά άλλαξε την πόλη ολοκληρωτικά. Στην πραγματικότητα γεννήθηκε μια νέα, ευρωπαϊκή πόλη, αρχιτεκτονικό πρότυπο, που στην πορεία βέβαια δεν τηρήθηκε. Με τη φωτιά τέλειωσε ο παλαιός κλειστοφοβικός χαρακτήρας της πόλης', επισημαίνει ο Γιώργος.
Τα βήματα μας οδηγούν στην πεζοδρομημένη Λεωφόρο Νίκης. Στον αριθμό 63. Εκεί, δηλαδή, που σταμάτησε η πυρκαγιά μετά από 32 εφιαλτικές ώρες για την πόλη. Το συμβολικό κτίριο μεταμορφώνεται μέσα σε δευτερόλεπτα σε ένα γιγάντιο video mapping (δημιουργία των visual artists Mark & The koksinel). 'Οι μεγαλύτερες δυσκολίες, όλο αυτό το διάστημα, εντοπίστηκαν στο να ξεπεραστούν τα οργανωτικά (όπως το να καταφέρουμε να ανοίξουμε τα μπαλκόνια της Νίκης), να δοθούν οι άδειες, να νικήσουμε τις καχυποψίες', ψιθυρίζει ο Γιώργος δίπλα μου.
Η στιγμή της κορύφωσης είναι κοντά. Καλλιτέχνες του δρόμου με φωτιές και η Φιλαρμονική του Δήμου 'φωτίζουν' τον δρόμο προς την Πλατεία Αριστοτέλους. Στο γυάλινο περίπτερο της Πλατείας, μεταξύ Ολύμπιον και Electra Palace, οι Beforelight στήνουν μια εγκατάσταση εμπνευσμένη από την πυρκαγιά, το Memory Scratch. Στις εξωτερικές πλευρές του έχει τοποθετηθεί μια παχιά επίστρωση στάχτης, ενώ το εσωτερικό του φωτίζεται με σειρά προβολέων μεγάλης έντασης, δημιουργώντας ένα έντονο wash κόκκινου χρώματος σε διαβαθμίσεις. Ξύνουμε με το χέρι μας την επιφάνεια και το κόκκινο φως απλώνεται στον δρόμο.
Το αποτέλεσμα είναι μαγικό. 'Με έναν τρόπο, το υλικό που απομένει μετά τη φωτιά, η στάχτη, γίνεται το ενδιάμεσο στοιχείο που ενώνει τον κάτοικο με τη συλλογική μνήμη της πόλης για το συγκεκριμένο γεγονός. Ο συμμετέχων, ουσιαστικά, καλείται να 'ξύσει' τη μνήμη της πόλης του με τα ίδια του τα χέρια και να την αφήσει να ξεχυθεί στον δημόσιο χώρο', αναλύει ο Γιώργος. Η μεγάλη ώρα έχει φτάσει. Στο ύψος της νότιας πλευράς της Πλατείας, μια τεράστια μακέτα που αποτυπώνει την όψη της παραλίας τον καιρό της πυρκαγιάς παίρνει φωτιά και ολοκληρώνει υπό τους ήχους της μπάντας του Γ’ Σώματος Στρατού μία μεγάλη γιορτή, αφιερωμένη στη μνήμη της πόλης. Στα αριστερά μας, ένα ζευγάρι φοιτητών καταγράφει τη στιγμή Live στο Facebook. Ένας αιώνας έχει 'γεφυρωθεί' μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπροστά μας.
Λίγη ώρα αργότερα, το κοινό αποχωρεί συζητώντας φωναχτά. Στο κέντρο της Πλατείας Αριστοτέλους, η ομάδα του 'Θεσσαλονίκη Αλλιώς' συγκεντρώνεται για τις αναμνηστικές φωτογραφίες.
