K a f e r i n i : Οι «Πέρσες» του Αισχύλου στο Φεστιβάλ Ολύμπου

Το Σάββατο στις 9 μ.μ

Ο Αισχύλος, ακόμα και τον 21^ο αιώνα κεντρίζει και κερδίζει το ενδιαφέρον των Ελλήνων καλλιτεχνών, οι οποίοι αποφασίζουν να «διδάξουν» τις τραγωδίες του στο σημερινό κοινό. Και το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος επέλεξε εφέτος τους «Πέρσες», για να μιλήσει για τον κόσμο τούτον.

Οι «Πέρσες» του Αισχύλου διδάχτηκαν στην Αθήνα το 472 π.Χ. και είναι η αρχαιότερη από τις σωζόμενες τραγωδίες που το θέμα της δεν αναφέρεται στη μυθολογική παράδοση, αλλά σε ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός της εποχής: στην εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας και συγκεκριμένα στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, στην οποία ο ίδιος ο τραγικό ποιητής είχε λάβει μέρος. Η δράση εκτυλίσσεται στην Περσία, στα Σούσα, την κυρίως πρωτεύουσα του κράτους.

Η τραγωδία έχει βασικό της χαρακτηριστικό τη σκληρή τιμωρία της αλαζονείας, όταν αυτή ξεπερνάει τα ανθρώπινα όρια. Η έπαρση με τις διάφορες κλιμακώσεις της από τον Χορό, την Άτοσσα, τη μητέρα βασίλισσα του Ξέρξη, και τις ασεβείς πράξεις του Ξέρξη προκαλεί τη σκοτεινή Άτη, μυστηριώδη τιμωρό θεότητα, που σαν «Τύφλωση» παρασύρει τους θνητούς στον όλεθρο.

Οι Πέρσες ξεπέρασαν τα όρια και θέλησαν να κατακτήσουν τη θάλασσα, ενώ δεν τους έχει οριστεί κάτι τέτοιο. Ο Ξέρξης διέπραξε την φοβερή ασέβεια ν’ αλλάξει τη φυσική τάξη του κόσμου. Αλυσόδεσε τον Ελλήσποντο και, μεθυσμένος από την υλική του δύναμη, βεβήλωσε τους ναούς των θεών στην Ελλάδα. Η τιμωρία θα επαναφέρει τη χαμένη ισορροπία.

Οι «Πέρσες» έχουν χαρακτήρα πατριωτικό, αλλά συνάμα είναι και τραγωδία διδακτική, καθώς υποδεικνύει το μέτρο. Αναπαριστάνοντας με τα μελανότερα χρώματα την καταστροφή των μισητών εχθρών, προειδοποιεί ότι με την ίδια τρομερή δύναμη η Άτη μπορεί να χτυπήσει οποιονδήποτε που θα ξεπεράσει τα όρια.

Χαρακτηρίστηκε ως «ο υψηλότερος Ύμνος στα ελληνικά όπλα κατά των Περσών» την εποχή των Μηδικών πολέμων. Στρατηγός ο Αισχύλος αφηγείται με μοναδικό τρόπο όχι τη νίκη των Ελλήνων αλλά την ήττα των Περσών. Η τοποθέτηση του θέματος μόνο στα δεινά και στους θρήνους των ηττημένων είναι η εύγλωττη υμνολογία για τη νίκη των Ελλήνων. Κι ακόμα είναι η ρήση της πιο βαθιάς σοφίας απέναντι στην Ύβρη, το αμάρτημα του εστεμμένου θνητού, που πιστεύει πως μπορεί να ψηλώσει και να ξεπεράσει το φράγμα του δυνατού. Ο Αισχύλος απαρνιέται κάθε μοιρολατρική εξήγηση των πραγμάτων. «Η καταστροφή των Περσών είναι το παλιρροιακό ρεύμα που εξαπολύει η Ύβρη, που είναι η αναπόφευκτη τιμωρία ενός ολόκληρου λαού». Οι «Πέρσες» είναι μια τραγωδία χωρίς κάθαρση. Παραμένει η παραδοχή των δεινών του πολέμου και της εξαθλίωσης όσων των περιθάλπουν. Ο θρήνος, ο πόνος, οι οιμωγές και η μνημόνευση των ονομάτων όσων σκοτώθηκαν στη μάχη είναι μια αντιπολεμική κραυγή.

Όλα αυτά θα μας τα «διδάξουν» επί σκηνής οι υποκριτές του Κ.Θ.Β.Ε.. Η παρουσία μας στο Αρχαίο Θέατρο του Δίον θα μας επιτρέψει να αισθανθούμε «τον έλεο και φόβο», να εκφράσουμε τη «συμπάθειά» μας, να ομολογήσουμε για πολλοστή φορά τη διαχρονικότητα του Αισχύλου και να αναγνωρίσουμε την εύστοχη επιλογή των συντελεστών της παράστασης.